Ortadoğu da barışın sağlanması
nasıl olur. Bu sorunun cevabını bulabilmek için coğrafyanın dini ve etnik yapısını
incelemek gerekir. Ortadoğu ülkeleri;
İran, Irak, Suudi Arabistan, Suriye, Yemen, İsrail, Lübnan, Ürdün, Filistin, Umman,
Arap emirliği, Katar, Bahreyn, Kuveyt’tir. Bu ülkelerin önce dini yapılarını sonra etnik yapılarını
inceleyelim.
DİNİ YAPI
İran: % 90’a yakın bir kısmı Şii müslüman(% 50 den
fazlası Şii Fars, % 22 den fazlası Şii inançlı Azeriler den oluşur), % 8 Sünni,
% 2 diğer dinler.
Suudi
Arabistan: % 85 Sünni müslümanlar ( Selefi, Vehhabi, Hanbeli, Şafi ve Malikiler den oluşur), % 15’İ Şii
müslümandır.
Suriye: %
74 Sünni müslümanlar, % 12 Nusayri (Şiilğin bir kolu), % 10 Hiristiyan, % 3
Dürzi’ dir.
Irak: % 60
Şii müslümanlar, % 30 Sünni müslümanlar, % 3 Hiristiyanlar dan oluşur.
Yemen: % 55
Sünni müslüman( geneli Şafii mezhebindendir), % 45 Zeydi’ dir.
Ürdün: % 95
Sünni müslüman, % 5 Hiristiyan
Lübnan:
Nüfusunun % 59 – 60’ı müslümandır. Bu müslüman nüfusun % 60 Şii müslüman, % 40
Sünni müslüman, % 7 Dürziler müslüman nufusun içinde gösterilir. Nüfusun % 20
sini Maruni hiristiyanlar( Arap katolikleri), % 5.5 Grek ortodokslar, % 3.4 Grek katolikler, % 3.4 Ermeni
ortodokslar dan oluşur.
Bahreyn:
Halkın % 98’i müslüman dır. % 55 Şii müslüman, % 45 Sünni müslüman
İsrail: % 76 Musevi, % 16 Müslüman
Katar: % 77.5 Sünni müslüman, % 8.5 Hıristiyan, % 14
diğer dinler
Arap
Emirlikleri: % 80 Sünni müslüman, % 16 Şii müslüman, % 4 Hindu ve Hıristiyan.
Kuveyt: % 60 Sünni müslüman, % 25 Şii müslüman, % 15
Hıristiyan ve diğer dinler.
Umman: % 75
İbadi, % 25 Sünni, Şii müslüman ve Hindu
Türkiye: %
99 Sünni müslüman ve hanefi mezhebi olarak belirtilsede bu oranın % 20 yakını
alevi, % 1.6 civarı Şii müslümanların oluşturduğu
yaptırılan sivil toplum araştırmalarına dayanıyor..
Yukarıda ki
dini yapı incelendiğinde; coğrafyanın %
56’ı Sünni müslüman, % 24.6 Şii müslüman, %5.8 Museviler, % 4.13 Hıristiyanlar,
% 3.4 Zeydi, % 1.5 Maruni, % 1.53
Aleviler, % 1.23 Diğer dinler, % 0.3 Hindu, % 0.77 Dürziler oluşturmaktadır.
ETNİK YAPI
İran: % 51
Fars, % 24 Azeri, % 8 Gilaki
veMazanderani , % 7 Kürt, % 3 Arap, % 2 Türkmenler, % 2 Lur, % 2 Baloklar
Suudi
Arabistan: % 90 Arap, % 10 Afrika- Asyalı ve çeşitli milletler
Suriye: %
74 Arap, % 10 Kürt, % 4 Türk, % 2 Ermeni, % 1 Çerkez
Irak: % 75
Arap, % 18 Kürt, % 7 Türkmen, Asurlar, Ermeniler
Yemen: % 97
Arap, % 1 Güney Asyalı, % 1.2 Somali, % 0.2 Malaylar, % 0.04 Yahudiler
Ürdün: % 98
Arap, % 1.2 Çerkez, % 0.7 Türk
Lübnan: %
83 Arap, % 11 Grek
Bahreyn: %
97 Arap ( Bu nüfusun % 80 Bahreyn, % 5’i Ummanlıdır)
İsrail: %
76.4 Yahudi, % 23.6 Arap ve Yahudi olmayanlar.
Katar: % 60
Arap, % 18 Pakistanlı, % 18 Hintli, % 10
İran, % 14 Diğer
Birleşik Arap
Emirliği: % 19 Emirlik halkı, % 23 Arap ve İranlı, % 50 Güney Asyalı, % 8 Diğer
halklar
Kuveyt: %
84 Arap, % 15 Asya ülkesinden, % 0.8 Avrupalı, % 0.1 Afrikalı, % 0.1 Amerikalı
Umman: %
73.5 Arap, % 17 Beluci, % 3 Farsi,%2 Urdu( Pakistanlı)
Türkiye: %
84.5 Türk, % 9.02 Kürt ve Zaza, % 0.75
Arap, % 0.28 Laz, % 0.27 Çerkez, % 4
Türkiye Cumhuriyeti
Yukarıda ki
etnik yapı incelendiğinde; coğrafyanın % 65.6 Arap, % 7.6 Asyalı, % 6.6 Türk, %
6.0 Fars, % 5.6 Yahudi, % 3.2 Kürt, % 1.26 Beluci, % 0.81 Grek, % 0.59 Azeri, %
0.51 Türkmen, % 0.59 Gilaki, % 0.29
Ermeni, % 0.16 Çerkez, % 0.14 Lur,
% 0.14 Balok, % 0.14 Amerika ve
Avrupalı.
Görüldüğü
gibi coğrafyanın hem etnik ve hem dini yapısı çok parçalıdır. Etnik yapı olarak
coğrafyaya Arap, Asyalı, Türk( Türkmenler, Azariler dahil), Fars lar hakimdir.
Bu etnik yapı içersinde % 3.2 orana sahip Kürtler için, Suriye, Irak, İran ve
Türkiye’nin de içinde bulunduğu bop projesi dahilinde verilmesi planlanan
toprak parçası düşünüldüğünde coğrafyanın gelecekte daha kanlı ve içinden
çıkılmaz sorunlara gebe olduğunu göstermektedir. Gelecekteki karışıklıkları
önlemek, bu coğrafyanın çocukların mutlu, huzurlu, savaş korkusu olmadan
yaşayabilmesi için ülkelerin bir araya gelerek ortak hareket etmelidir. Bu
topraklar kendi geleceğini kendi belirlemelidir.
Etnik yapı
açısından coğrafyayı bir arada tutmak mümkün olamaz, çünkü % 65 orana sahip
olan Araplar bile kendi aralarında anlaşamamaktadır. En iyi örneğini bu günlerde
yaşamaktayız. Nüfusunun % 74 Arap olan Suriye deki olayları ve müdahaleyi Suudi
Arabistan'ın desteklemesi Arap milliyetçiliğin birleştirici bir özellik
olamadığının göstergesidir.
O zaman
birleştirici unsur olarak geriye din kalmaktadır.Tüm ülkeler bir araya gelerek
Orta doğu birliğini oluşturması gereklidir. Ortak ticaret, ortak hedefler,
ortak stratejiler ve mahkemesini kurmalıdır.
Birlikte,
her ülke dini yapısına göre temsilcisi bulunduracak. Mesela % 50 ve üzeri olan
3 üye, % 25 ve üzeri 2 üye ve % 10 kadar olan 1 üye. Ülkenin dini yapısına
uygun olarak birlikte temsil edilme hakkına sahip olacaklar. Üç yılda bir
ülkeler arası başkanlık değişecek, başkanlıkta da ülkenin din yapısına göre
başkanlık ortak yürütülecek. Bu coğrafya da devlet yapısı kuvvetli ve devlet
geleneğine sahip olan iki ülke Türkiye ve İran vardır. Birlik kurulamadığı için
ülkelerin kimi kendisine Rusyayı, kimi Amerikayı, kimi Avrupayı arkasına alma
telaşına girmiştir. Tabi bunun için verilen ayrıcalıklar ise farklı bir boyut.
Bu
bölgedeki ülkeler sırf birbirlerinden çekindikleri için gün geçtikçe daha fazla
silahlanma yoluna gitmektedir. 2011 yılında Dünya ‘da 85.3 milyar değerinde
satış olmuş bunun % 66’ lık payını Amerika
almaktadır. Amerika’nın en çok silah sattığı ülkeler, Suudi Arabistan, Bahreyn,
Katar, Kuveyt, B.Arap Emirlikleri gelmektedir.
Shapiro’nun
ifadesiyle, “(silah paketi) sadece
İran’la ilişkili değildir. Suudilerin meşru güvenlik gereksinimlerine destek
vermekle ilgilidir … (Suudiler) tehlikeli bir çevreye sahiptir ve biz onların
güvenliklerini sağlamalarına ve korumalarına yardımcı oluyoruz…(Gollust, “US
Confirms $60 Billion Arms Sales Package for Saudi Arabia”, s. 2.).
Suudi
Arabistan kimden korkuyor, çevresinde ki tüm komşu ülkeleri Arap ve Irak haricinde
ki tüm komşuları Sünni Müslümandır. El kaide oluşumundan çekindiği için
silahlanıyor, El kaide’nin kurucusu, silah veren fakat sözde çatışan Amerika.
Diğer ülkeler içinde durum bundan farklı değil, bu sefer düşman Sünnilerin,
Şiiler oluverir. Suriye, Sünni, Şii ve Kürt bölgesi olarak üçe bölünme
aşamasında. İran ise etnik yapı olarak parçalanması daha kolay olacaktır. Fars,
Azeri ve Kürt olarak üç bölgeye parçalanması elzemdir. Tuzunun kuru olduğunu
düşünen, Suudi Arabistan bugün değilse yarın parçalanma senaryolarına maruz kalacak.
Etnik ve dini yapı olarak parçalanma olasılığı az görülmektedir. Fakat % 85
Sünni yapıyı oluşturan dini inanışı çok fazla mezheplere dayanmaktadır.
Mezhepler arasında yaratılacak bir ikilem veya verilen fazla destekle en az
dört bölgeye parçalanabilir.
Türkiye
ve İran'ın öncülüğünde adımlar atılmalıdır. Bu coğrafyanın enerji kaynaklarını
ele geçirmek için, bölmek ve korkutma psikolojisi ile istediklerini yapmakta ve
yaptırmaktalar.
Türkiye’nin
stratejik açıdan çok önemli bir konumdadır. Geçiş bölgesinde olmamızdan dolayı
hem Ortadoğu' yu, hemde Türkiye cumhuriyetlerini bir arada tutacak güce sahibiz.
Yararlanılan
kaynaklar:
İka
ortadoğu raporu
ABD, Suudi
Arabistan Silah anlaşması / Ferhat Pirinç
Orsam
Raporu no: 32 Mart 2011
Ülkelerin
tanıtım siteleri.